WordPress Site Hızlandırma Teknikleri

Yıllar önce oluşturduğunuz bir site bugün çok yavaş olabilir. Bu yavaşlığın ardında çeşitli nedenler olabilir. Veritabanı konusunda sıkıntılar yaşanıyor olabileceği gibi sayfaların yüklemesini geciktirecek daha farklı problemler söz konusu olabilir. Bunların hepsi birer olasılıktır. Olasılıkla yola çıkmak size bir şey kazandırmaz. Biraz vaktinizi ayırıp neler yapabileceğinizi bir düşünmelisiniz.

Araştırmaya başlamak doğru bir fikirdir. Siteyi yeniden inşa etmeye çalışmak diğer uygun bir fikirdir. Denemeler yapmak ve hız tekniklerini test etmek, yüklenme süresini en aza indirgemek atacağınız adımlar arasında yer alır. Fakat bunları nasıl yapacağınızı bilmek işin en önemli kısmıdır. Burada yer alan ipuçlarının her birisini takip ederek sitenizin yüklenme süresini düşürebilirsiniz. Burada avantaj sayılabilecek durum ise genel olarak hızı iyileştirirken aynı zamanda geliştirme yönünden iyileştirmeler gerçekleştirmenizdir.

En başından uyarmam gerekirse bu rehberin sadece WordPress sitenizi hızlandırma rehberi olmadığını iyi bilmelisiniz. Bu rehberin amacı detaylı bir biçimde size WordPress sitenizi hızlandırma ve teknik açıdan geliştirme imkanı sunmaktır. Bunu böyle görürseniz yazıdan daha iyi faydalanabilirsiniz.

Site Hızının Önemi

Site hızının önemli olup olmadığına tek başınıza karar veremezsiniz. Söz konusu durum sitenizden gelir elde etmek ve bu gelirle hayatta kalmak ise site hızı sizin için vazgeçilmez bir durumdur. Son dönemlerde Google'ın sürekli olarak belirttiği gibi site hızı artık sıralama faktörlerinin arasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü mobil kullanıcılar artık arama davranışları konusunda temel hedef durumundadır.

Site hızınız yavaşsa potansiyel olarak ziyaretçi kaybedersiniz. Bu potansiyel durumun ötesinde sadık ziyaretçilerinizi dahi kaybedebilirsiniz. Kimse bir sitenin yüklenmesi için dakikalarca beklemeyi göze almaz. Sayfayı kapatır geçer ve bir daha o siteye dönme gereği bile duymayabilir.

Bunlara ek olarak dünya üzerinde insanların farklı bağlantı hızlarına sahip oldukları unutulmamalıdır. Örneğin, uluslararası bir site geliştirmişseniz ve bunu yayında tutmayı amaçlıyorsanız bu siteye gelen ziyaretçilerin sayfayı açış hızları birbirinden farklı olacaktır. Fakat kullanıcılar bunu pek umursamazlar. Onlara göre sayfaya girildiği anda sayfanın olabildiğince hızlı açılması önemlidir.

Daha yerel anlamda çalışmalar yapıyorsanız bu durumda site hızı iyileştirme çalışmalarınızı bulunduğunuz konuma uygun şekilde gerçekleştirmelisiniz. Doğru adımlarla site hızınızı iyileştirmeye çalışırken belki uluslararası anlamda işinize yarayacak değişiklikler yapabilirsiniz ama yaptığınız değişiklikler yerel anlamda size katkı sağlamıyorsa hiçbir anlamı yoktur. Örneğin, yaptığınız hızlandırma çalışmaları kapsamında Almanya'dan sitenize giren bir kişi önceki verilere göre 0.5 saniye daha hızlı giriş yapıyor olabilir. Fakat Türkiye'den sitenize giren kişiler 0.1 saniye daha geç giriş yapmak durumunda kalıyor olabilir. Bu durumda yaptığınız çalışmaların size değer katması gibi bir durum söz konusu değildir.

Siteniz için doğru çalışmaları yapmak adına öncelikle sitenizin neden yavaş olduğunu anlamaya çalışmalısınız. Bunun için genellikle en doğru yaklaşım bir siteyi yavaşlatabilecek tüm unsurları göz önünde bulundurmaktır. Bunun için aşağıdaki başlıkların her birinden faydalanabilirsiniz. Bu nedenlerin hepsi sitenizin yavaş olmasında etkili olabileceği gibi sadece birkaçı yavaşlığa sebebiyet veriyor olabilir.

• Kodlama Yapısı: Sitenizin temel teknolojisi ve yazıldığı dili sitenizin hızı konusunda etkilidir. Siz sadece sitenin görünen kısmında HTML kodlarını kullandığınızı düşünüyor olabilirsiniz fakat her sitenin sunucu yönünde işleyen bir kod karşılığı bulunur. Kullandığınız programlama dili sitenin hızı konusunda etkilidir. Kodlama yapısının etkisi ise sunucunun yapılandırılmasıyla ilgili bir durumdur. Sunucunuz veriyi sıkıştırılmış bir biçimde gönderebilecek şekilde yapılandırılmış olabilir. Bu basit bir ayardır ve açıldığı taktiğinde site hızınızı iyileştirebilecek niteliktedir.
• İçerik Yönetim Sistemi: İçerik yönetim sistemleri genel anlamda sabit HTML sitelerden daha yavaştır. Sayfaların önbellek özelliklerinden faydalanarak işlenmesi bu hız farklılıklarını önemli ölçüde ortadan kaldırabilir. Konumuz yoğun olarak WordPress olduğu için onu daha yakından incelemek gerekebilir. Fakat bilinen en iyi içerik yönetim sistemleri arasında WordPress en iyi şekilde yapılandırılmış olanlardandır.
• Eklentiler: Eklentiler dendiğinde tahmin edebileceğiniz gibi aklınıza içerik yönetim sisteminin çekirdek yapısı dışında kullanılan temalar veya diğer eklentiler gelmelidir. Temalar ve eklentiler farklı kişiler tarafından yazıldığı için bazı durumlarda içerik yönetim sistemlerinin fonksiyonlarıyla uyumlu olmayabilir. Bu uyumsuzluk durumunda olası yavaşlıklar ile karşılaşabilirsiniz.
• Sunucular: Sitenizin hızı konusunda en etkili unsur sunucudur. Özellikle yüksek trafiğin alındığı süreçler boyunca sunucunun kalitesi site hızınızı etkileyecektir. Sunucu bir bilgisayardır. Bu bilgisayarı evdeki bilgisayardan ayıran en önemli özellik nasıl çalışacağını belirten çeşitli parametrelerin veya komutların kullanılmış olmasıdır. Kullandığınız sunucu site hızınızı fazlasıyla etkileyecektir. Shared Hosting adı verilen sunucuda binlerce insanla yer alıyor olabilirsiniz. VPS kullandığınız zaman ise birkaç insanla bir arada olursunuz. Dedicated Server kullandığınızda ise bu sunucuda ise tek başınıza kullanım hakkına sahip olursunuz. Tahmin edebileceğiniz gibi tanımlama sıralaması potansiyel olarak en yavaştan en hızlıya doğrudur.
• Kullanıcının Cihazı: Sitenizin yavaş açılması sadece sizinle ilgili bir durum olmayabilir. Örneğin, artık güncelliğini kaybetmiş eski bir mobil cihaz kullanan kişinin bağlantısı diğer kullanıcılara göre daha yavaş olabilir. Bunun sebebi ilgili cihazın veriyi işleme konusunda yaşadığı sıkıntılardır. Her ne kadar bu çok fark edilebilecek bir yavaşlık olmasa bile kimi zaman kullanıcılar vasıtasıyla oluşan sorunlarda en önemli nedenler arasında yer alır.

Site Hızını İyileştirme

Site hızını iyileştirme konusunda yapılabilecek iki yönlüdür. Bunun bir yönü geliştiricileri ilgilendirir, diğer yönü ise geliştiricilerden alakasızdır. Geliştiricileri ilgilendirmeyen yöntemlerin çok kolay olduğunu düşünmemelisiniz. Her yöntemin belirli bir uygulanma zorluğu bulunur.

1. Güncellemelerin Yapılması

Kodlama konusunda bilgilerimiz olmasa bile sitemizin çekirdeğini oluşturan PHP gibi unsurların güncel olduğundan emin olmalıyız. Satın aldığınız sunucu hizmetine göre bu unsurun güncelliği farklılık gösterir. Eğer pahalı bir yerden sunucu almışsanız güncel tutulduğundan emin olabilirsiniz. Ucuz ve görece bilinmeyen bir yerden hizmet alıyorsanız sizden gelen talep doğrultusunda bu çekirdek unsurları güncellenmesi söz konusu olacaktır.

Çekirdek unsurların güncellenmesi konusunda sıkıntılı olabilecek durumların başında eski kodlardan oluşabilecek sıkıntıların bulunmasıdır. Bu nedenle PHP gibi çekirdek unsurların güncelleme işlemini sunucu hizmetini satın aldığınız yere bırakmalı ve kendi başınıza bir şey yapmamaya çalışmalısınız.

2. İçerik Yönetim Sisteminin Güncellenmesi

İçerik yönetim sistemlerinin güncel tutulması önemlidir. Yıllar önce yayınlanmış bir sürümü kullanan sitelerin olduğunu görmek çok nadir karşılaşacağınız bir durum değildir. İçerik yönetim sistemleri genellikle çok fazla hız artışı sunmazlar ama belirli güvenlik hususlarına karşı geliştirmeler ve iyileştirmeler yaparlar.

Güvenlik konusunda yaşayacağınız sıkıntılar kötü amaçlı kodların sitenize eklenmesine neden olur. Bunun yaşanması durumunda ise siteniz gereğinden fazla yavaş çalışır. Bunun bilincinde olduğunuz sürece yayınlanan güncellemeleri kaçırmadan gerçekleştirmeniz gerektiğini iyi bilirsiniz.

İçerik yönetim sistemleri güncellendiği zaman daha iyi bir kod ile yazılmış olurlar. Kodların iyi ve temiz olması veritabanı üzerinde daha az yük anlamına gelir. Daha az sorgular söz konusu olur ve sonucunda site hızınızda yükseliş meydana gelir. Bu nedenle içerik yönetim sistemlerinin güncellenmesi site hızının iyileştirilmesi konusunda önemlidir.

3. İstekleri Azaltma

Bir eklenti veya tema yazmaya çalışırken dikkat edilmesi gereken en önemli durum geliştiricilerin sunduğu yönergeleri takip etmektir. Bu kısımda mutlaka işinizi kolaylaştıracak bir şeyler vardır. İlk olarak birçok farklı araç kullanırken sitenizin ne kadar fazla istek oluşturduğunu bilmelisiniz. Playdom gibi hizmetlerden yararlanarak bu isteklerin ne kadar olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz.

Sitenize içerik eklerken resimler veya diğer medya içerikleriyle istekleri yükseltmiş olursunuz. Her unsur için bir istek oluşturduğunuzu düşünebilirsiniz. Eğer yazılarınıza galeriler eklerseniz, ilk resimlerden birkaçı aynı zamanda arşivler sayfanızda gözüküyorsa bir sayfadan onlarca istek göndermeniz söz konusu olabilir.

Eğer bir fotoğrafçı, sanatçı veya görsellerden hoşlanan bir kişiyseniz bu durumda az resim eklemeyi düşünmemeniz gayet doğaldır. Bu durumda arşiv listesinde daha az resim göstermek sayfa başına yapılacak istekleri azaltma konusunda size yardımcı olacaktır. Her sayfada gözükecek yazı miktarını WordPress ayarlarından kolayca düzeltebilirsiniz.

Sitenin ön kısmında etki sahibi olan eklentileri kullanmaktan vazgeçebilirsiniz. Birçok eklentinin kendi stilleri ve komutları vardır. Bunları etkisizleştirmek eklenti başına birkaç isteği azaltmak anlamına gelebilir. Eklentilerin yanında pek çok durumda tema değiştirmek doğru çözüm olabilir. Bu her ne kadar en uygun yöntem olmasa bile özellikle çok fonksiyonlu temaların birçoğunda gereksiz komut ve stil kullanımı söz konusu olduğundan bunu yapmak doğru olabilir.

Birçok temada yer alan "Lazy Loading Images" özelliği oldukça güçlü bir özelliktir. Bir ziyaretçi sayfayı yüklemek istediği zaman tüm görsellerden gelen isteklerle karşılaşmak yerine sadece görüntülediği kısmın istekleriyle karşılaşabilir. Bu durumda sayfayı aşağı indirmediği sürece diğer resimlerin yüklenmesini beklemez. Bu özellik sitenizin hızını iyileştirme konusunda size fazlasıyla yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda yoğun içeriğe sahip olan sayfaları birkaç parçaya ayırmak doğru olabilir. Bir içeriğin içerisinde onlarca hatta yüzlerce görsel varsa bu içeriği "Pagination" kullanarak birkaç sayfaya ayırmanız doğru bir adım olabilir. Fakat sırf sayfa görüntülenmesi elde edeceğim diye birkaç görsele sahip içeriği sayfalara ayırma yoluna gitmemelisiniz.

4. Kötü ve Gereksiz Eklentileri Temizleme

Eklentiler sadece site ve sunucu arasındaki isteklerin artmasına neden olmaz. Her birisi çalışmak için ekstra bellek ister ve birçoğunun güvenlik açıkları olabilir. Bunun için mutlaka nadiren kullandığınız eklentileri kaldırmayı düşünmelisiniz. Bazı kontrol eklentilerini aylık olarak kullanıyor olabilirsiniz. Bu gibi durumlarda eklentiyi devre dışı bırakmalı ve kullanma ihtiyacı duyduğunuz zaman kullanmaya çalışmalısınız.

5. Gereksiz Görsel Elementlerden Kaçınma

Sitenizin mükemmel gözükmesini sağlayan veya insanların dikkatini çeken birçok farklı görsel element vardır. Bunların birçoğu ise genellikle JavaScript yoluyla çalışır. Bu kadar fazla görselliğe veya çekiciliğe ihtiyacınız olup olmadığını iyi düşünmelisiniz.

Örneğin kullanıcı menüsü buna iyi bir örnektir. Işıl ışıl parlayan ve yeri geldiğinde ilgi çekici efektlere sahip olan bir kullanıcı menüsü başlangıçta güzel gözükebilir. Bu menüyü kullanan kişiler bir süre sonra düşüncelerini değiştirirler ve bu menünün sıkıcı olduğundan bahsetmeye başlarlar.

Bu nedenle ilk olarak mümkün olduğunca sadeliğe önem vermeli ve kullanıcı deneyimini göz önünde bulundurmalısınız. Bunu yaptığınız zaman kullanıcıların sitenizi daha sağlıklı bir biçimde kullanmasını sağlamış olursunuz. Bunun yanında başlangıçta güzel gözüken ama aslında bir o kadar güzel olmayan pek çok görsel elementi ve onun çalışmasını sağlayan komut satırlarını sitenizden temizlemiş olursunuz.

Görsel kullanıcı deneyimden biraz ödün vermeye başladığınız zaman siteniz hız konusunda ciddi iyileşmeler yaşayacaktır. Birçok araştırma kullanılan "Slider" yönteminin berbat ve hatta kullanışsız olduğunu belirtirler. Kimse bunları kullanmaz. Bununla birlikte çok fazla yer kaplarlar ve en önemlisi site hızına ciddi etkileri vardır. Sitenizde bunlardan varsa bir şekilde kaldırmayı veya yerine yeni bir şeyler koymayı düşünebilirsiniz.

Sitenizde kullandığınız tüm elementlerle ilgili bilgi sahibi olmalısınız. Gereksiz yük oluşturan her şeye veda etmeyi düşünmelisiniz. Araştırma yapmalı ve kullandığınız elementlerin gerçekten faydalı olup olmadığını düşünmeye çalışmalısınız. Sitenizde yer alan bu tür unsurlar kalktığında yerine ekleyebileceğiniz yeni bir şeyler bulmalısınız. Çünkü tüm bu kaldırmalar veya düzenlemeler dönüşüm oranlarının düşmesine neden olabilir.

6. CDN Kullanma

CDN siteler için önemli bir hizmettir. Her şeyi daha hızlı ve basit hale dönüştürebilirler. Bu hizmeti kullanarak görselleri site dışında depolayabilir ve bununla birlikte görsellerin yüklenme süresini azaltabilirsiniz. Burada hız kapsamında belirteceğimiz çalışmalar görsellerin yüklenme süresiyle ilgili olacaktır.

CDN sistemlerindeki temel nokta yüklenmesi gereken unsurların coğrafi olarak size en yakın yerden yüklenmesini sağlayarak site hızının iyi olması konusunda size yardımcı olmaktır. Örneğin, siteniz ABD merkezli bir sunucuda yer alıyorsa ama insanlar sitenize Türkiye üzerinden bağlanıyorsa bu durumda CDN kullanarak verilerin yüklenmesini Türkiye'ye yakın bir veri merkezinden sağlayabilirsiniz.

7. Önbellek İmkanlarından Faydalanma

Önbellekleme kullanılması gereken önemli bir yöntemdir çünkü site hızının iyileşmesi konusunda çok fazla etkisi vardır. Önbellekleme basit bir yöntem olduğu kadar aslında hayatta kullandığımız bir yöntemdir. Nasıl basit matematik işlemlerini ilk öğrendiğimiz zaman parmak hesabı veya çubukları yan yana koyarak gerçekleştirmeyi tercih ediyorsak ve şimdi bu basit matematik işlemlerini hızlı bir biçimde yapabiliyorsak, önbellekleme benzer bir niteliktir.

Önbellekleme sitenizin bir HTML kopyasını kısa süreliğine kaydetmektir. Önbellekleme işlemiyle tutulan kopyanın ne kadar süreyle tutulacağını kendiniz belirleyebilirsiniz. Örneğin, bir site için önbellekleme süresini bir gün olarak belirlerseniz ertesi gün site normal olarak yüklenecektir. Ziyaretçi sitenize girdiği zaman tarayıcısı siteyi önbelleğine alır ve sizin belirlediğiniz süre boyunca siteye girip çıktığında site hızlı bir biçimde yüklenir. Belirlediğiniz süre bir gün ise, ikinci gün siteye girmeye çalıştığında sitenizin tekrar yüklenmesini beklemek durumundadır.

Önbellekleme için kullanılabilecek pek çok farklı eklenti bulunmaktadır. Hangisinin işinize yaradığını düşünüyorsanız o eklentiyi kullanmalısınız. Ancak, önbellekleme özellikle sunucu seviyesinde önemli bir durumdur. Bu nedenle sunucu düzeyinde önbellekleme sunan eklentiler diğerlerine göre çok daha uygun sonuçlar verecektir.

8. Veritabanının İyileştirilmesi

Zaman içerisinde kullandığınız veritabanı çok fazla veri işlemesi yaptığı için fazlasıyla yüke maruz kalabilir. Kullanılmayan verileri temizlemeli ve veritabanı seviyesinde işlemleri gözden geçirmelisiniz. Kullanılmayan verilerin büyük bir bölümü tek bir noktada yer alabilir. Kullanılmayan verileri silmek için kullanıcıları silme yoluna giderseniz, bununla birlikte o kullanıcıya bağlı olan tüm verileri silmeyi unutmamalısınız. Çünkü pek çok durumda kullanıcı silme işleminde onunla ilişkili olan veriler silinmez.

Veritabanının temizlenmesi çok zor bir şey değildir. Bunu yapabilmek için biraz bilgi sahibi olmanız ve kendinize bir tür yol gösterici kılavuz bulmanız yeterlidir.

9. Görsellerin İyileştirilmesi

Yazının genelinde daha az görsel kullanmaktan söz ettim ama şimdi kullanılan görsellerle ilgili düzenlemelere göz atalım. Görsellerin sıkıştırılması yöntemi herhangi bir kayıp yaşanmadan onları daha ufak boyutlarda kullanmak anlamına gelir. Bunun için kullanılabilecek birbirinden iyi araçlar vardır. WordPress'te WP Smush eklentisini kullanmak iyi bir fikir olabilir.

10. Gzip Sıkıştırmayı Etkinleştirme

Gzip sıkıştırma yöntemi potansiyel anlamda site hızına en fazla etki edecek yöntemlerden birisidir. Sunucu üzerinden ayarlanması gereken bu yöntem sayesinde site hızınızı önemli ölçüde iyileştirebilirsiniz. Bu yöntemin kullanılmasının genel sebebi ise CSS ve HTML gibi sürekli tekrar eden içeriklerin yer almasıdır. Bir içerikte ne kadar fazla farklı desen yer alıyorsa onun sıkıştırılması bir o kadar kolay olacaktır.

Bir geliştirici değilseniz ve kodlardan çok fazla anlamıyorsanız site hızını iyileştirme konusunda yapabilecekleriniz genel olarak bunlardan ibarettir. Fakat, site hızını iyileştirmeyi başardığınız zaman her şeyi yapmış olmazsınız. Sitenizin amacından asla sapmayı düşünmelisiniz. Sırf site hızını iyileştirebilmek için sitenin amacı doğrultusunda kullanılan ögelerden vazgeçmeyi düşünmemelisiniz.

Hedefiniz sitenizden para kazanmak ise bir denge oluşturmalısınız. Siteniz görsel anlamda uygun olduğu kadar kullanıcı dostu olmalı ve insanlara aradıkları bilgileri sunmalısınız. Site hızını iyileştirme konusunda sormak istediğiniz bir şeyler varsa yorum gönderebilirsiniz.