Uzay Kirliliği Nedir?

Uzay kirliliği nedir? Uzay kirliliğini anlamak için aslında günlük hayatta kullanmış olduğumuz birçok teknolojiyi göz önünde bulundurmak gerekir. Örneğin dünyanın dört bir yanına internet bağlantısı sunulması ve GPS konum hizmetlerinin sağlanması nasıl mümkün olabiliyor?

Bunu kısaca uydular sayesinde diyerek açıklayabiliriz. Ancak her uydunun ömür boyu işlev sunması mümkün değildir. Her uydunun belirli bir yenilenme süresi vardır. Ancak uydular işlevlerini yitirince kendiliğinden yok olmazlar. Bir başka ifadeyle uzay kirliliğine sebep olurlar.

Elbette tek suçlu uydular değiller. Aynı zamanda uzay keşfi için yapılan fırlatmalarından kalan parçaların büyük bir kısmı dünyanın yörüngesinde dönmeye devam ediyor. Bu da her geçen gün yarattığımız teknolojik çöpün daha yüksek boyutlara ulaşmasına neden oluyor.

Uzay çöpü nedir?

Uzay çöpü veya uzay enkazı, uzayda insanlar tarafından bırakılan herhangi bir makine parçası veya enkazdır. Görevlerinin sonunda başarısız olan veya yörüngede bırakılan ölü uydular gibi büyük nesnelere atıfta bulunmak mümkündür.

Şu anda Dünya'nın yörüngesinde yaklaşık 2.000 aktif uydu vardır. Uzayda çöp durumunda olan uydu sayısı ise yaklaşık 3.000 şeklindedir. Dahası, boyutu biraz büyük olan yaklaşık 34.000 parça uzay çöpü ve başka bir çarptığında felaketle sonuçlanabilecek milyonlarca küçük parça vardır.

Uzay kirliliğine neden olan tüm uzay çöpleri, Dünya'dan gönderilen nesnelerin bir sonucudur. Tüm bu nesneler atmosfere girene kadar yörüngede kalmaya devam ederler. Dolayısıyla uzay kirliliği insan eliyle oluşturulmuş bir şeydir.

Birkaç yüz kilometrelik daha alçak yörüngelerdeki bazı nesneler hızla geri dönebilirler. Genellikle birkaç yıl sonra atmosfere yeniden girerler ve genellikle yanarlar. Ancak 36.000 kilometrelik daha yüksek irtifalarda bırakılan enkaz ve uydular Dünya'nın etrafında dolaşmaya devam ederler.

Bazı uzay çöpleri, yörüngedeki çarpışmalardan veya anti-uydu testlerinden kaynaklanır. İki uydu çarpıştığında, binlerce yeni parçaya bölünerek çok sayıda yeni enkaz oluşturabilirler. Bu nadir olsa bile ABD, Çin ve Hindistan'ın kendi uydularını füzelerle patlattıkları unutulmamalıdır.

Uzay kirliliğinin riskleri nelerdir?

Uzay kirliliği "şu anda" uzay keşfi çabalarımız için çok büyük bir risk oluşturmuyor. Oluşturduğu en büyük tehlike yörüngede yer alan diğer uyduları ilgilendirmektedir. Bu uydular, vurulmadıklarından ve potansiyel olarak hasar görmediklerinden emin olmak için "yoldan" çekilmelidirler.

Toplamda, tüm uydularda, astronotların yaşadığı Uluslararası Uzay İstasyonu da dahil olmak üzere her yıl yüzlerce çarpışmadan kaçınma manevrası gerçekleştirilir. Çarpışmalar nadirdir ve uzay çöpleri tarafından yok edilen son uydu 2009 yılında yok edilmiştir.

• Dünya yörüngesinde 2.000 aktif uydu vardır.
• Dünya yörüngesinde 3.000 ölü uydu vardır.
• 10 santimden büyük 34.000 parça uzay çöpü vardır.
• 1 milimetreden büyük 128 milyon parça uzay çöpü vardır.

Uzay kirliliği nasıl temizlenir?

Birleşmiş Milletler, tüm şirketlerden uydularını, görevlerinin bitiminden sonraki 25 yıl içinde yörüngeden çıkarmasını istemektedir. Ancak bunu uygulamak oldukça zordur. Çünkü uyduların başarısız olma ihtimali çok yüksektir. Birçok şirket yeni çözümler üretmişlerdir.

Bu çözümler arasında ölü uyduları yörüngeden çıkarmak ve yanacakları atmosfere geri sürüklemeyi içerir. Bunu yapmanın yolları arasında bir uyduyu yakalamak için zıpkın kullanmak veya onu devasa bir ağda yakalamak gibi işlemler yer almaktadır.

Ancak, bu yöntemlerin işe yaraması sadece Dünya'nın etrafında dönen büyük uydular için kullanışlıdır. Boya ve metal parçaları gibi daha küçük uzay kirliliği parçalarını toplamanın bir yolu yoktur. Sadece doğal olarak Dünya atmosferine yeniden girmelerini beklemek gerekmektedir.

Uzay kirliliği gelecekte problem olacak mı?

Uzay kirliliğinin gelecekte problem olması mümkün gibi görülmektedir. Birkaç şirket uydular yoluyla dünyanın geri kalanına internet ulaştırma gibi bir plana sahiptir. Bu şirketlerin arasında SpaceX ve Amazon gibi büyük şirketler yer almaktadır.

Bu şirketler dünya geneline internet hizmeti verebilmek için 50.000'e yakın uyduyu Dünya'nın yörüngesine yerleştirmeyi planlamaktadır. Bu aynı zamanda çok daha fazla çarpışmadan kaçınma manevrasının yapılması gerektiği anlamına gelmektedir.